Svavar Knútur flytur Þjóðarblómið í Hljómalind á eftir

Svavar Knútur mun láta draum Bergþóru rætast með því að flytja Þjóðarblómið í Hljómalind. Ein síðasta ósk Bergþóru um tónleikastað var að spila í Kaffi Hljómalind. Henni fannst þetta hinn fullkomni staður til að spila. Eitthvað svo heimilislegur og hljómgóður.

Ekkert varð úr því, því á þeim punkti var krabbadýrið búið að taka yfir, en sú hugmynd kom upp að á lokahátíð gömlu Hljómalindar yrði eitthvað lag hennar flutt í húsinu góða. Svavar Knútur mun því flytja lagið sem hún vildi gefa umhverfisverndarsinnum í baráttu þeirra fyrir náttúru landsins sem henni var afar kært. Og ef einhver staður hefur verið athvarf umhverfisverndarsinna í borginni, þá er það Hljómalind.

Hvet alla sem vilja fá smá ókeypis sýnishorn af tónleikunum eftir viku að heyra Svavar Knút taka Þjóðarblómið og upplifa þennan sérstæða og frábæra tónlistarmann, því hann mun án efa taka einhver frumsamin lög. Hans atriði byrjar klukkan hálf sjö. Það verður bara skemmtileg dagskrá í Hljómalind í allan dag og allt kvöld.  

Bergþórulag dagsins: ÞJÓÐARBLÓMIÐ

Svavar Knútur mun flytja Þjóðarblómið á Minningartónleikunum. Þetta lag á sér smá sögu og læt ég hana fylgja eins og hún er sögð í æviágripi Bergþóru í bæklingi Heildarútgáfunnar.

"Haustið 2005 fann Bergþóra sig knúna til að fara í hljóðver og spila inn nýtt lag sem hún hafði samið við ljóðið Þjóðarblómið eftir Kristján Hreinsson, en það hafði Birgitta dóttir hennar sent henni tveimur árum áður. Í símtali við Birgittu sagði hún lagið hafa komið til sín á sömu stundu og fyrsta tjaldinu í alþjóðlegum mótmælabúðum við Kárahnjúka var slegið upp. Þjóðarblómið varð síðasta upptakan sem Bergþóra gerði, farin að heilsu, en gamli eldmóðurinn enn fyrir hendi. Þetta undurfallega lokalag rímar á sinn hátt við allt sem hún hafði áður gert og með því lagði hún lokahönd á óvenjulegan og athyglisverðan feril." Aðalsteinn Ásberg.

ÞJÓÐARBLÓMIÐ
Ljóð: Kristján Hreinsson

Við jökulrönd í brekku lifir blóm
og brosir þar í augnsýn hárra tinda,
það unir jafnt við stormsins sterka hljóm
og stunu hinna ljúfu sunnanvinda.
Og brosið það er hýtt og hreint og tært
og himnesk fegurð af því fær að ljóma.
Hér sé ég loks það allt sem er mér kært,
þá eilífð sem er geymd í faðmi blóma.

Svo sæll ég fæ að lofa stað og stund
er stend ég hér sem vakinn upp af doða.
Þá sé ég menn sem ganga hratt um grund,
af gáleysi þeir yfir völlinn troða,
svo sé ég þegar fellur fögur jurt,
ég finn að einhver skelfing er á seyði
því lítið blóm með slægð er slitið burt
og slóðin öll er tætt og lögð í eyði.

Jafnvel þó að fórn sé fögur dyggð
og fallið geti opnað sigurbrautir
þá ber ég samt í brjósti harm og hryggð
er horfi ég á fótum troðnar lautir
og sé þá jörð sem hlotið hefur dóm
sem heimskir menn af græðgi fengu bruggað.
Við jökulrond í brekku liggur blóm.
Ég bið til Guðs, en ekkert fær mig huggað.

Bergþórulag dagsins: LJÓÐ ÁN LAGS

Lay Low flytur þetta lag á Minningartónleikunum 15. febrúar. Það verður spennandi að heyra hennar útfærslu á þessu frábæra blúslagi. Blúsinn átti mjög vel við rödd Bergþóru, hún hefði gjarnan mátt semja fleiri slík lög:)

 

Útgáfan af þessu lagi í Tónhlöðunni er af Í seinna lagi disknum, en sú skífa var alfarið tekin upp "live" bæði fyrir sjónvarp og hljómplötu í stúdíó Stemmu sem var sett upp í gömlu frystihúsi út á nesi. Þetta mun hafa verið í fyrsta skipti sem slíkt var gert hérlendis og Diddi fiðla stjórnaði þessu með mikilli röggsemi.  

 

Steinn Steinarr var alveg einstakt skáld og vonandi verður hans minnst á sem víðtækastan hátt í ár, en skáldið hefði orðið 100 ára í ár. Þetta ljóð hans er afar einkennandi fyrir stemmninguna sem honum var svo lagið að skapa. 

 

Ljóð: Steinn Steinarr

 

Ég reyndi að syngja

en rödd mín var stirð og hás,

eins og ryðgað járn

væri sorfið með ónýtri þjöl.

Og ég reyndi á ný,

og ég grét og ég bað eins og barn.

Og brjóst mitt var fullt af söng,

en hann heyrðist ekki.

 

Og brjóst mitt titraði

af brimgný æðandi tóna,

og blóð mitt ólgaði og svall

undir hljómfalli lagsins.

Það var söngur hins þjáða,

hins sjúka, hins vitfirrta lífs

í sótthita dagsins,

en þið heyrðuð það ekki.

Bergþórulag dagsins: BORGARLJÓS

Ragnheiður Gröndal syngur Borgarljós á Minningartónleikunum. Það er eitthvað við þetta lag sem fær mann til að hugsa til hvaða borgar sem er í heiminum á rómantískan máta. 

 

Ljóð: Sigurður Anton Friðþjófsson

Samið 1980, ljóðið birtist í Lesbók Morgunblaðsins skömmu eftir andlát skáldsins. B.Á.

 

Er kvöldar að á dimmum steindum strætum

staðnar líf á mörkum dags og nætur

í rökkri tendrast marglit ljós og merla.

Mannsins borg

Og þá er eins og veröldin öll sé vafin

gerviskini frá borgarsólum

og eins og mannsins hugur verði heftur

við hennar torg.

 

Og götuljósin geislum sínum varpa

á gler og stál er dauðum augum starir

í nótt, sem vefur hlýju mjúku myrkri

Mannsins borg. 

En innan veggja stáls og glerja grætur

gleði, sem að engum lögum hlítir

og inn í þessa myrku veggi er múruð

Mannsins sorg.

 

Í götuljóssins skini mannlíf mótast

merk af hópsins þörf og eirðarleysi

í leit að frjói lífs í stáli og steypu

um stræti og torg.

Og götuljósin köldum geislum kasta

á kynslóð þá er birtu dagsins þráir

og máske lífið morgunsólin vekji

í Mannsins borg.

Bergþórulag dagsins: RÁÐIÐ

Hansa tekur Ráðið á Minningartónleikunum 15. febrúar. Ef eitthvert ljóð passar fullkomlega við það sem er að gerast í samfélaginu okkar á þessari stundu þá er það þetta. Mætti halda að menn og konur með bakstungu hnífa mundaða til höggs hafi hreinlega lært þetta utan að og kyrji speki þess öllum stundum:)

 

Margir virðast halda að Steinn Steinarr hafi ort ljóðið og hefur einnig borið á því að fólk haldi að Bergþóra eigi heiðurinn af því en Páll J. Árdal var miklu magnaðra skáld en hann hefur fengið heiður fyrir og merkilega lítt þekktur meðal almennings. 

 

Ljóð: Páll J. Árdal

 

Ef ætlarðu að svívirða saklausan mann,

Þá segðu aldrei ákveðnar skammir um hann,

En láttu það svona í veðrinu vaka

Þú vitir, að hann hafi unnið til saka.

 

En biðji þig einhver að sanna þá sök,

Þá segðu, að til séu nægileg rök,

En náungans bresti þú helzt viljir hylja,

Það hljóti hver sannkristinn maður að skilja.

 

Og gakktu nú svona frá manni til manns,

unz mannorð er drepið og virðingin hans.

Og hann er í lyginnar helgreipar seldur

og hrakinn og vinlaus í ógæfu felldur.

 

En þegar svo allir hann elta og smá,

með ánægju getur þú dregið þig frá,

og láttu þá helzt eins og verja hann viljir,

þótt vitir hans bresti og sökina skiljir.

 

Og segðu: ,,Hann brotlegur sannlega er,

en syndugir aumingja menn erum vér,

því umburðarlyndið við seka oss sæmir.

En sekt þessa vesalings faðirinn dæmir.”

 

Svo leggðu með andakt að hjartanu hönd.

Með hangandi munnvikum varpaðu önd,

og skotraðu augum að upphimins ranni,

sem æskir þú vægðar þeim brotlega manni.

 

Já, hafir þú öll þessi happsælu ráð,

ég held þínum vilja, þú fáir þá náð

og maðurinn sýkn verði meiddur og smáður.

En máske, að þú hafir kunnað þau áður.

Bergþórulag dagsins: FRÁ LIÐNU VORI

Svavar Knútur flytur Frá liðnu vori á tónleikunum. Á Bergmáli var það Labbi (Ólafur Þórarinsson) sem flutti lagið, en Egill Ólafsson og Eyjólfur Kristjáns hafa einnig flutt það. 

Ég hef sett upp hér til vinstri á blogginu slóðir að vefum flestra þeirra sem koma að tónleikunum. Um að gera að hlusta á þessa stórkostlegu raddaflóru til að hita sig upp fyrir tónleikana. 

 

Ljóð: Tómas Guðmundsson

 

Fyrir þennan glugga hef ég gengið mörgum dögum,

hef gengið þar að morgni dags, en oftar seint á kvöldin.

Og hikandi ég beið þess þá, að bærðust gluggatjöldin,

og brjóst mitt hefur skolfið af þungum æðaslögum.

 

Og hvítir armar birtust, og hjartað brann af gleði,

og hjartað brann af sorg, ef þeir fólu sig í skuggann.

Því hún var bara fimmtán ára og fyrir innan gluggann

og fallegust af öllu því, sem nokkru sinni skeði.

 

Og vorið kom í maí, eins og vorin komu forðum,

með vængjaþyt og sólskin og næturkyrrð og angan.

Og kvöld eitt niðri á bryggju hún kyssti mig á vangann.

Það kvöld gekk lítið hjarta í fyrsta sinn úr skorðum.

 

Já, skrítið er að hafa verið ungur eini sinni,

og að það skuli hafa verið þessi sami heimur.

Því þá var bara heimurinn handa okkur tveimur,

og hitt var bara ástin, sem brann í sálu minni.

 

Og stundum enn, er byrjar að vora um vesturbæinn,

mér verður á að reika þangað einsömlum á kvöldin.

En aldrei framar hvítir armar hreyfa gluggatjöldin,

og húsið verður sjálfsagt rifið einhvern næsta daginn.

 

Bergþórulag dagsins: VERKAMAÐUR

Jónas Sigurðsson flytur Verkamanninn á Minningartónleikunum 15. febrúar. Þegar hann var hérlendis síðast liðið sumar flutti hann lagið í Þorlákshöfn, það var afar sérstakt að vera þarna í gamla þorpinu rétt við húsið að H-götu 12 þar sem þetta lag var samið og sjá Jónas litla flytja það. Hann var nefnilega nágranni Bergþóru, bjó í næsta húsi og var leikfélagi sonar hennar, Jóns Tryggva þegar þeir voru smápeð.

Bergþóra hafði mikið dálæti á hljóðfærinu túbu og hefði án efa verið ánægð að sjá það notað í laginu en með Jónasi í för var túbuleikari sem á eina flottustu túbu sem um getur. Hvít eins og nýfallinn snjór og ákaflega glæsileg. Útgáfa Jónasar af laginu verður án efa fremur rokkuð ef hún verður eitthvað í líkingu við Þorlákshafnarflutninginn. Verkamaður er best þekkta lag Bergþóru og vinsælt til flutninga í tengslum við 1. maí göngur. Lagið var fyrst hljóðritað fyrir Eintak en þetta er sennilega mest hljóðritaða lag hennar og er í 3 ólíkum útsetningum á Heildarsafninu sem er rétt ókomið til landsins.

Ljóð: Steinn Steinarr

Hann var eins og hver annar verkamaður,

í vinnufötum og slitnum skóm.

Hann var aldrei hryggur og aldrei glaður

og átti ekki nokkurn helgidóm.

Hann vann á eyrinni alla daga,

þegar einhverja vinnu var hægt að fá,

en konan sat heima að stoppa og staga 

og stugga krökkunum til og frá.

 

Svo varð það eitt sinn þann óra tíma,

að enga vinnu var hægt að fá.

Hver dagur varð harðsótt og hatrömm glíma

við hungurvofuna, til og frá.

Þá ólgaði hatrið sem öldur á sænum,

og auðvaldsins harðstjórum reistu þeir níð.

Og loksins kom að því þeir börðust í bænum,

um brauð handa sveltandi verkalýð.

 

Þann dag var hans ævi á enda runnin

og enginn veit meira um það.

Með brotinn hausinn og blóð um munninn,

og brjóst hans var sært á einum stað.

Hans fall var hljótt eins og fórn í leynum,

í fylkinguna sást hvergi skarð.

Að stríðinu búnu, á börum einum,

þeir báru hans lík upp í kirkjugarð.

 

Og hann var eins og hver annar verkamaður,

í vinnufötum og slitnum skóm.

Hann var aldrei hryggur og aldrei glaður

og átti ekki nokkurn helgidóm.

Engin frægðarsól eða sigurbogi

er samantengdur við minning hans.

En þeir segja, að rauðir logar logi

á leiði hins fátæka verkamanns.

Bergþórulag dagsins: SANDKORN

Kristjana Stefánsdóttir mun flytja þetta lag af hárfínni nákvæmi á Minningartónleikunum.

Bergþóra bar allt tíð afar mikla virðingu fyrir skáldum, svo mikla að hún setti sinn fyrsta hljóðritaða texta undir dulnefni. En sá texta er að finna á Eintaki og heitir Sólarlag. Eftirgrennslan hjá Stef nýverið um rétthafa á textanum leiddi í ljós að Bergþóra var höfundur hans en ekki hinn dularfulli James. Það var því Bergþóru mikið gleðiefni þegar dóttir hennar ákvað að feta skáldaslóðir. Þegar Birgitta var svo valin yngst skálda til að birta ljóðið Sandkorn í nýjum skólaljóðum, fylltist Bergþóra móðurlegu stolti og samdi lag við ljóðið. 

Pálmi Gunnarsson syngur með Bergþóru í þessu útgáfu af laginu en þeirra samstarf var sem rauður þráður í gegnum allan feril Bergþóru. Á hljómplötunni Afturhvarf má meira segja finna lag eftir Pálma sem hann samdi til sonar síns Sigga.  

 Ljóð: Birgitta Jónsdóttir

Sandkorn í hafsjónum

sandkorn er ég aðeins

 

Í vindinum fýk ég

á vit hins óþekkta

 

Annars sig ég í fjöru minni

og horfi á hin sandkornin

Þau eru grá og föl

eins og ég

 

Öll erum við að bíða

eftir næstu vindhviðu

Miðar á Minningartónleikana

Þeir sem hafa áhuga á að tryggja sér miða í tíma á Minningartónleika Bergþóru Árnadóttur sem verða haldnir föstudaginn 15. febrúar næstkomandi geta keypt miða hjá midi.is. Einnig er bæði hægt að kaupa miða í afgreiðslunni hjá Salnum, á netinu salurinn.is og með því að hringja í síma 5700400. Miðasalan hjá Salnum er opin alla virka daga frá kl. 10 til 16. Ef þið smellið á slóðirnar taka þær ykkar beint á miðasöluna fyrir þessa tilteknu tónleika.

Það þarf vart að taka það fram að þessir tónleikar verða með öllu ógleymanlegir... bæði fyrir þá sem þekkja tónlistina hennar Bergþóru og þá sem fengu aldrei tækifæri til að kynnast tónlistinni hennar.

Bergþórulag dagsins: ÞRJÚ LJÓÐ UM LÍTINN FUGL

Ragnheiður Gröndal mun flytja þetta lag á Minningartónleikunum 15. febrúar. 

Þetta var síðasta lagið sem Bergþóra flutti opinberlega. Lagið flutti hún ásamt Hjörleifi í kirkjunni þegar sonur hennar gifti sig sumarið 2006. Röddin hennar var orðin stirð og hás en hún var enn sterk og blæbrigðarík. Hygg að sjaldan hafi hún flutt lagið af jafn mikilli ástúð og í það sinnið. 

Þegar þetta lag var flutt í Himnaför Bergþóru án söngs, var svo sláandi að gera sér grein fyrir að hún myndi aldrei aftur ljá lögum sínum röddina. Því er það svo stórkostlegt að fá allar þessar nýju raddir til að gæða lögin lífi á Minningartónleikunum. Það verður spennandi að heyra túlkun Ragnheiðar Gröndal á þessu lagi. Ljóðið er bara snilld og sennilega eitt af bestu ljóðum Tómasar.

Ljóð: Tómas Guðmundsson

 

I

 

Það vorar —fyrir alla þá, sem unna,

og enginn getur sagt, að það sé lítið

sem vorið hefur færzt í fang, og skrýtið

hve fljótt því tekst að safna í blóm og runna.

 

Og listamenn með litakassa og bretti

senn labba út í náttúruna og mála,

en ungu blómin drekka dögg og skála

til dýrðar sínum yndislega hnetti.

 

Ég þekki líka lind við bláan vog,

lítið og glaðvært skáld, sem daglangt syngur

og yrkir sínum himni hugljúf kvæði.

 

Og litlu neðar, einnig út við Sog,

býr Óðinshani, lítill heimsspekingur,

sem ég þarf helzt að hitta í góðu næði.

 

II

 

Hvað er að frétta, heillavinur minn?

—Hér hef ég komið forðum mörgu sinni,

og öll mín fyrstu óðinshanakynni

áttu sér stað við græna bakkann þinn.

 

Þá bjuggu hérna önnur heiðurshjón,

háttvís og prúð, og það er lítill vafi,

að hjónin voru amma þín og afi.

En hvað þið getið verið lík í sjón.

 

Já, gott er ungum fugli að festa tryggð

við feðra sinna vík og mega hlýða

bernskunnar söng, sem foss í fjarlægð þrumar.

 

Og megi gæfan blessa þína byggð

og börnum þínum helga vatnið fríða,

fugl eftir fugl og sumar eftir sumar.

 

III

 

Ó, litli fugl, þú lætur einskis spurt?

Langar þig ekki að heyra, að veröld þín

var eitt sinn líka óskaveröld mín?

En af hverju var ég að fara burt?

 

Hér gleyma ungir dagar stund og stað,

og stríðið virðist enn svo fjarlægt þeim.

Hvað varðar líka óðinshanaheim

um Hitler, Túnis eða Stalíngrað?

 

Og hvernig ætti fugl við lygnan fjörð

að festa sér í minni degi lengur

þann heim, sem leggur úlfúð í sinn vana?

 

Og drottinn veit ég vildi, að slíkri jörð

sem vorri yrði breytt, fyrst svona gengur,

í bústað fyrir börn og óðinshana.