RÁÐIÐ

Þetta ljóð er bara snilld. Þetta lag er eitt síðasta lagið sem Bergþóra flutti "live" hérlendis sem erlendis áður en hún tók upp á því að deyja. Lagið er hinsvegar gamalt og er að finna á fyrstu sólóplötunni hennar sem hét einfaldlega EINTAK. Hef stundum leitt hugann að þessu ljóði þegar fólk fer offörum í bloggheimum sem og öðrum fjölmiðlum.

Ljóð: Páll J. Árdal

 

Ef ætlarðu að svívirða saklausan mann,

Þá segðu aldrei ákveðnar skammir um hann,

En láttu það svona í veðrinu vaka

Þú vitir, að hann hafi unnið til saka.

 

En biðji þig einhver að sanna þá sök,

Þá segðu, að til séu nægileg rök,

En náungans bresti þú helzt viljir hylja,

Það hljóti hver sannkristinn maður að skilja.

 

Og gakktu nú svona frá manni til manns,

unz mannorð er drepið og virðingin hans.

Og hann er í lyginnar helgreipar seldur

og hrakinn og vinlaus í ógæfu felldur.

 

En þegar svo allir hann elta og smá,

með ánægju getur þú dregið þig frá,

og láttu þá helzt eins og verja hann viljir,

þótt vitir hans bresti og sökina skiljir.

 

Og segðu: ,,Hann brotlegur sannlega er,

en syndugir aumingja menn erum vér,

því umburðarlyndið við seka oss sæmir.

En sekt þessa vesalings faðirinn dæmir.”

 

Svo leggðu með andakt að hjartanu hönd.

Með hangandi munnvikjum varpaðu önd,

og skotraðu augum að upphimins ranni,

sem æskir þú vægðar þeim brotlega manni.

 

Já, hafir þú öll þessi happsælu ráð,

ég held þínum vilja, þú fáir þá náð

og maðurinn sýkn verði meiddur og smáður.

En máske, að þú hafir kunnað þau áður.

Lífsbókin

Ljóð: Laufey Jakobsdóttir

Ljúktu nú upp lífsbókinni
lokaðu ekki sálina inni.
Leyfðu henni í ljóði og myndum,
leika ofar hæstu tindum.

Svipta burtu svikahulu.
Syngja aftur gamla þulu
líta bæði ljós og skugga,
langa til að bæta og hugga.

Breyta þeim sem böli valda
breyta stríði margra alda.
Breyta þeim sem lygin lamar,
leiða vit og krafta framar.

Gull og metorð gagna ekki
gangir þú með sálarhlekki.

OFSTÆKI

Ljóð: Aðalsteinn Ásberg Sigurðsson

Nokkuð er um liðið síðan undirrituð samdi þetta lag við eitt svartsýnasta ljóð Aðalsteins (sem nú er öllu bjartsýnni). Með tiliti til ástandsins í heimsmálum, þykir mér ljóðið einkar vel til hæfi í dag. Tileinkað hugmyndafræði Birgittu og Jóns (Gnarr) Gunnars

Því skyldi ég biðja heiminn um frið
ef það er til einskins.

Því skyldi ég flýja foræðið allt
ef það er til einskins.

Það svaraði enginn svartnættinu,
er lífið drap tímann.

Enginn kunni nein ráð
eða fann lausn við öllum vandanum.

Því ertu að spyrja, þú mannskepna
sem engar vonir átt?

Tortíming er ósk þín
og þú munt sjá til glötunar heimsins.

B.Á.
Af textablaði sem fylgdi hljómplötunni Afturhvarf sem kom út 1983... setti lagið í Tónhlöðuna áðan. Þeir sem sakna hlátursins hennar Bergþóru ættu að hlusta vel á lagið en þar hlær hún á sinn sérstæða og nornalega hátt. Þetta mun vera fjölskylduhlátur í kvenlegg:)

SUMARIÐ SEM ALDREI KOM (eða tveir síðustu dagarnir í lífi KAUÐA)

Þetta var samið daginn sem Kauði var keyrður niður. Minnir að hún hafi frumflutt þetta samdægurs í beinni útsendingu á Rás 2. Hvet fólk til að kíkja daglega í Tónhlöðuna því ég mun skipta út lögum daglega.  

Lag og ljóð: Bergþóra Árnadóttir

Mjúkur, svartur, situr í glugga
sumarið flæðir inn.
Hann langar til að læðast úr skugga
og lýsa upp feldinn sinn.

Hann hugsar um flugu, sem flögraði hjá
og fallega þresti á grein.
Þrílita læðu og ljósbröndótt fress
sem leika sér bak við stein.

Hann kúrir, svartur, sofandi í glugga
svefn gerir engum mein.

Mjúkur, svartur, mjólk er á diski
maturinn kætir lund.
Hann gæðir sér á gómsætum fiski,
og gerir sig til um stund.

Í dag er hann frjáls, eins og fuglinn á grein
og flugan sem suðar hátt.
Eins og þrílita læðan, við ljósbröndótt fress
skal hann leika og syngja dátt.

Nú mun hann svartur, sendast um götur
og sólina nálgast brátt.

Mjúkur, svartur, margt er að skoða
malbikið er svo heitt.
Hann greinir ekki gustmikinn voða,
er grandalaust, veit ekki neitt.

Nú liggur hann brotinn á blóðugri jörð,
í brjóstinu hjartað slær.
Hann hugsar um flugur og fugla á grein
sem flögruðu um í gær.

Mjúkur, líflaus, á malbiki votu.
Mikið var sólin tær.

Í tilefni dagsins...

... langar mig að deila með ykkur síðasta laginu sem Bergþóra Árnadóttir tók upp, hugsanlega síðasta lagið sem hún samdi. Henni einlægi vilji var að þetta lag væri notað í þágu umhverfisverndar, sem ég geri nú þó að tilþrifin séu ekki mikil. Þó landið við Kárahnjúka sé að eilífu glatað, þá bíða þeim sem er annt um þetta mörg og krefjandi verkefni við að upplýsa almenning um fórnarkostnað fleiri virkjanna. Vona að þetta lag Bergþóru við ljóð Kristjáns Hreinssonar blási fólki eldmóð í brjóst og veki aðra til umhugsunar.

ÞJÓÐARBLÓMIÐ
Ljóð: Kristján Hreinsson

Við jökulrönd í brekku lifir blóm
og brosir þar í augnsýn hárra tinda,
það unir jafnt við stormsins sterka hljóm
og stunu hinna ljúfu sunnanvinda.
Og brosið það er hýtt og hreint og tært
og himnesk fegurð af því fær að ljóma.
Hér sé ég loks það allt sem er mér kært,
þá eilífð sem er geymd í faðmi blóma.

Svo sæll ég fæ að lofa stað og stund
er stend ég hér sem vakinn upp af doða.
Þá sé ég menn sem ganga hratt um grund,
af gáleysi þeir yfir völlinn troða,
svo sé ég þegar fellur fögur jurt,
ég finn að einhver skelfing er á seyði
því lítið blóm með slægð er slitið burt
og slóðin öll er tætt og lögð í eyði.

Jafnvel þó að fórn sé fögur dyggð
og fallið geti opnað sigurbrautir
þá ber ég samt í brjósti harm og hryggð
er horfi ég á fótum troðnar lautir
og sé þá jörð sem hlotið hefur dóm
sem heimskir menn af græðgi fengu bruggað.
Við jökulrond í brekku liggur blóm.
Ég bið til Guðs, en ekkert fær mig huggað.

Ræs! sagði Össur

Sprengjan

Ljóð: Sigfús Kristjánsson

Vald mitt er ógn við allt sem lifir á jörðu.
Allt get ég rifið niður sem mennirnir gjörðu.
Sérhverju lífi er mér gefið að granda.
Þeir gáfu mér afl, sem lætur þá hætta að anda.

Heimsku þjóðir, sem ætluðu dáðir að drýgja,
dreifðu mér víða og hófu mig til skýja.
Fólkið sem bað um miskunn frá himinsins hæðum,
heimti mig þaðan með loganna eitruðu glæðum.

Mennirnir tala fagurt um frið meðal þjóða.
Þá fer ég með leynd að tryggja auð þeirra og gróða.
Svo æsist spilið, þá ólmast ég austur og vestur.
Að endingu verð ég þeirra síðasti gestur.

Hafði ekki heyrt Það vorar í fjöldamörg ár og hafði satt best að segja steingleymt hvaða lög Bergþóra var með á henni. Merkilegt þegar maður er að hlusta á gömlu lögin hennar að þau virðast tímalaus. Kannski er það einmitt það sem er heillandi við svokallaða alþýðulistamenn að verk þeirra eru svo laus við tilgerð að þau eldast einna best.

Ég hef verið að slá inn öll þessi eðal ljóð sem Bergþóra samdi lög við og finnst þetta ljóð hans Sigfúsar alveg magnað. Setti lagið Sprengjan í Tónhlöðu Bergþóru áðan.

Fyrsta hljóðritaða lag Bergþóru Árna komið í Tónhlöðuna

Lagið heitir Þrá og mun vera samið við ljóð eftir Björn Braga sem var í miklu dálæti hjá Bergþóru. Lagið kom út á safnplötunni Hrif II sem er um margt merkileg plata þó flestar útsetningar séu afar skringilegar. Á sömu plötu er að finna fyrstu útgáfu á hljómplötu með hljómsveitinni Spilverk þjóðanna. Platan kom út árið 1975.

Brimfullur kassi af minningum

Fékk í dag barmafullan kassa af ljósmyndum sem mamma átti. Hann hafði leynst á háalofti í Danaveldi. Fór í gegnum hann og skoðaði hverja mynd fyrir sig. Fann alveg ótrúlega mikið af minningum. Ég mun á næstu dögum skanna inn eitthvað af þessum myndum og deila með ykkur. Sumt þjóðþekkt fólk í heldur skemmtilegum aðstæðum. Mamma var svo mikill grallari. Það sést svo vel á þessum myndum. Ég fékk fyrir margt löngu hjá henni allar filmurnar og flokkaði og setti í þar til gerð filmuplöst. Ánægð að ég skildi hafa gert það því sumar af þessum ljósmyndum eru því miður skemmdar.

Svo fékk ég í gær frábærar myndir sem teknar voru við upptökur í Glóru þegar Bergmál var tekið upp.

Bergþóra virðist ekki hafa tekið neitt upp af nýjum lögum undanfarin ár ef frá er skilið Þjóðarblómið og eitt óþekkt lag sem við höldum að hafi verið tekið upp í Danmörku, sennilega í sama hljóðveri.

Heyrði af því að Eyjólfur Bítlavinur og fyrrum Hálft í hvoru félagi mömmu sé að taka upp hljómplötu með lögum eftir mömmu. Ætla að spjalla við hann og fá nánari deili af þessu verkefni. Mun deila því með ykkur þegar ég veit meira. Svo verð ég vonadi kominn með Jólastein í tölvutæku á næstu dögum en það er mesta snilldarjólalag sem ég hef heyrt fyrir þá sem eru haldnir alvöru kaldhæðni að hætti Steins Steinarrs...

Þannið að það er um að gera að fylgjast vel með Tónhlöðunni því ég mun svissa út lögum eins og galin manneskja á næstunni.

Fortíðarmoli um Bergþóru Árna úr Morgunblaðinu 1967

Er búin að vera að fara í gegnum alla persónulegu munina hennar mömmu, bréf, blaðaútklippur, tónlist, texta, ljóð og sitt hvað fleira sem leynst hefur í kössunum sem ég í fáti fyllti stuttu eftir að hún dó í Danaveldi. Þar hef ég fundið ýmislegt sem ég vissi ekki af eða hafði hreinlega gleymt. Ég vissi til dæmis ekki að hún hefði komið fram á skemmtikraftakynningu í Lídó þegar hún var 19. Læt hér fylgja með viðtalið við hana sem birtist í Morgunblaðinu 29. desember 1967í tengslum við þetta.

Bergþóra Árnadóttir er nítján ára gömul húsmóðir, sem söng lög eftir Aðalbjörgu M. Jóhannsdóttur, móður sína, og lék sjálf undir á gítar.

"Já, ég hef nokkrum sinnum komið fram áður, en ekkert núna síðastliðin þrjú ár".
"Hvenær í ósköpunum byrjaðir þú þá?"
"Ég hef verið að syngja og spila svotil síðan ég man eftir mér. Ég kom svo fram fyrir nokkrum árum í skólanum í Hveragerði, en þar átti ég heima. Ég var einnig í söngleik í Borgarfirði, meðan ég vann að Reykholti".
"Hafa verið gefin út lög eftir móður þína?"
"Nei, þau hafa aldrei komið út á hljómplötu, en við höfum sungið þau mikið heima. Pabbi spilar á gítar, og hann syngur oft lög eftir hana, svona bara fyrir fjölskylduna".
"Og hvað segir eiginmaðurinn við þessum "debut", eigið þið einhver börn?"
"Við eigum eina dóttur, átta mánaða gamla. Hann er nú ekkert allof hrifinn, húsbóndinn, en segir nú samt að þetta sé allt í lagi. Ég veit ekki hvernig hann myndi bregðast við ef ég færi að gera meira að þessu".
"Hefurðu kannski hugsað þér það?"
"Nei ætli það. Mig langaði til að reyna í þetta skipti, en ég býst við að ég komi til með að hafa of mikið að gera, við að gæta bús og barna."

Merkilegt nokk, þá var Bergþóra sú eina af þeim sem voru kynntir í Lídó sem átti eftir að láta eitthvað að sér kveða sem skemmtikraftur. Ég mun skanna myndina af Bergþóru sem birtist með þessu örviðtali og skella hér inn í dag.

Ferðalag Bergþóru í búk maríuhænunar...